Alvaro Pombo: Trouw aan zichzelf

Sinds 1983, toen Alvaro Pombo de eerste Herralde-Prijs voor romans ontving, lijkt zijn carrière komeetachtige vormen te hebben aangenomen. De bekroonde roman De held van de mansardes van mansard boekte niet alleen groot succes bij critici en het publiek, maar werd in de daaropvolgende twee jaar ook vertaald in het Frans en Duits, en andere vertalingen zijn in de maak; Pombo heeft twee nieuwe romans gepubliceerd, De aangenomen zoon en Lichte vergrijpen; bij dezelfde uitgever (Anagrama) zijn twee eerdere werken verschenen (de verhalenbundel Verhalen over het gebrek aan substantie en de roman De gelijkenis) en hij was zonder twijfel de meest indrukwekkende Spaanse auteur op de afgelopen Frankfurter Buchmesse. De media achtervolgen hem, hij heeft een lang hoorspel geschreven en verschijnt veelvuldig in de pers en op de televisie. Pombo is momenteel zeker de meest bewonderde nieuwe Spaanse auteur, en hij heeft al een grote kring van trouwe lezers om zich heen verzameld.
Ondanks deze schijnbaar flitsende carrière, heeft Pombo in het verleden moeilijke tijden gekend. Hij is al geen jonge auteur meer -hij werd in 1939 geboren in Santander- en dat niet alleen, want hij begon laat met publiceren en bovendien als dichter: zijn eerste boek Protocollen kwam uit in 1973, met een voorwoord in lyrisch proza door Felipe Vivanco. Destijds woonde de auteur in Londen, waar hij verbleef van 1966 tot 1977. Vier jaar later ontving hij de Bardo-Prijs voor poëzie met Variaties, een bundel die het daaropvolgende jaar werd gepubliceerd. Bijna tegelijkertijd kwam zijn eerste narratieve werk uit, de korte verhalen van Verhalen... , dat een aanmerkelijk succes had bij de critici. Een roman, De gelijkenis, werd gepubliceerd in 1979, en in 1980 verscheen zijn derde en voorlopig laatste dichtbundel, Naar een poëtische constitutie van het huidige jaar. Maar ondanks zijn vasthoudendheid vond zijn werk niet voldoende weerklank bij het publiek, zijn uitgeverij verdween, en Pombo maakte een korte periode van zuivering door waaruit hij op de al genoemde triomfantelijke wijze tevoorschijn kwam.

De schrijver Alvaro Pombo wordt door drie kenmerken gedefinieerd: hij is een dichter met een verhalende inslag, zijn literatuur is diepgaand intellectueel, en zijn werk wordt altijd opgefleurd door een zekere dosis humor en ironie. Hij heeft geen avant-gardistische grillen -behalve in zijn poëtische werk, maar het is bekend dat alle poëzie in onze tijden experimenten met zich meebrengt- en zijn romans en verhalen hebben iets intiems, gaan over privé- en zelfs familiekwesties; en zijn roeping is het onderzoeken van de menselijke natuur door middel van persoonlijke relaties, en door middel van de mengeling van hemel en hel die wordt veroorzaakt door emoties en, vaak homosexuele, liefdesrelaties. Maar deze zaken worden innig verstrengeld met een subtiele doctrine van theoretische en zelfs filosofische aard. Problemen van identiteit, van contradictie of gelijkenis, en de ambitie om zaken te onthullen door middel van een soort esthetische openbaring, worden vermengd met zijn amoureuze fantasieën, die bijna altijd eindigen in eenzaamheid, frustratie, falen en dood. Logischerwijze was dit persoonlijke en poëtische karakter van zijn vroege werk in het begin beter zichtbaar dan het nu is, nu humor en ironie, de verhalende stijl en een zekere gedesilusioneerde nonchalance zijn boeken toegankelijker en schijnbaar minder intellectueel maken. Deze evolutie verklaart zijn latere succes.

Zijn belangrijkste invloeden, behalve de klassieke filosofische werken, zijn ongetwijfeld Britse auteurs, zowel uit de negentiende als de twintigste eeuw. Tussen Joyce en Iris Murdoch bouwt Pombo aan een steeds klassieker wordend oeuvre, dat echter nooit zijn bijzondere lyriek of zijn filosofische inhoud verloochent. Met een tedere humor -die desondanks niet wijkt in het zicht van de dood of de wanhoop- en de evidente gave van de glimlach, is Pombo zichzelf gebleven ondanks zijn succes. Zijn laatste roman, de meest klassieke, Lichte vergrijpen, eindigt met een prachtige versregel uit Naar een poëtische... die luidt: `Onbegrijpelijk is de zon die de band met de wereld verbreekt.' Dat toont zijn welbegrepen trouw aan zichzelf aan.

De bekende criticus Rafael Conte in El Urogallo, oktober 1986, `Auteurs van het jaar'.

Naar de MKW-beginpagina